Co się odwlecze to…jednak uciecze, a czas – to faktycznie pieniądz – czyli czym jest PRZEDAWNIENIE

Na dźwięk słowa „przedawnienie” może nam w sądzie ścierpnąć skóra. Bo to smutna prawda dla wielu uczciwych wierzycieli – nasze roszczenia majątkowe zgodnie z polskim prawem przedawniają się, z niewielkimi wyjątkami. Jednocześnie jest to dobra wiadomość dla wielu dłużników. I tu można dodać, że wśród nich nie brakuje i takich, którzy w zadłużenie popadli nie ze swej winy. To dłużnicy, którzy na przykład odziedziczyli długi w spadku.

 

Przedawnienie – których roszczeń dotyczy, których nie i co w ogóle oznacza.

Przedawnienie nie dotyczy roszczeń niemajątkowych. Z tego powodu nie przedawniają się np. roszczenia o rozwód i o separację. Ponadto nie przedawniają się roszczenia o zaniechanie działań naruszających dobra osobiste (np. nazwisko, cześć, swobodę sumienia, wizerunek).

Co w ogóle oznacza przedawnienie roszczenia majątkowego? Otóż po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie majątkowe może uchylić się od jego zaspokojenia. Takie działanie dłużnika – np. z umowy pożyczki – będzie prawnie skuteczne. W konsekwencji jeśli dojdzie do sprawy sądowej i dłużnik powoła się na zarzut przedawnienia, to może wygrać sprawę. Oczywiście, jeśli przedawnienie faktycznie nastąpiło. Jednak dłużnik sprawy nie wygra, jeśli po upływie terminu przedawnienia zrzekł się z korzystania z zarzutu przedawnienia. Natomiast wierzyciel musi udowodnić w sądzie, że dłużnik zrzekł się z korzystania z zarzutu przedawnienia.

Przedawnienie – terminy podstawowe.

Terminy przedawnienia są różne. Co istotne, nie można ich skrócić ani przedłużyć przez czynność prawną. Dlatego nie można na przykład umówić się, że termin przedawnienia będzie dłuższy niż ten wskazany w przepisie prawa. Natomiast można przerwać termin przedawnienia – po jego przerwaniu biegnie on na nowo. Kodeks cywilny wylicza sytuacje, w których bieg przedawnienia ulega przerwaniu. Po pierwsze – w razie wytoczenia pozwu. Po drugie – w razie złożenia wniosku do sądu o zabezpieczenie roszczenia. Po trzecie – w razie wszczęcia przed sądem postępowania pojednawczego lub wszczęcia mediacji.

Zasadniczy termin przedawnienia to 10 lat. Jednak dla roszczeń o świadczenia okresowe (np. o czynsz najmu, czynsz dzierżawy, o alimenty) oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin ten wynosi 3 lata. Z kolei jeśli roszczenie jest stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu (np. wyrok) lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, bądź też jest stwierdzone ugodą zawartą przed sądem, albo przed sądem polubownym albo przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd – to przedawnia się z upływem lat 10. Jednakże jeśli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, to roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Przedawnienie – terminy szczególne.

Od owych zasadniczych terminów przewidzianych w Kodeksie cywilnym są wprowadzane dość liczne wyjątki, w różnych przepisach. Na przykład ważny jest tu art. 442¹ Kodeksu cywilnego dotyczący terminów przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. W grę wchodzą tu np. obrażenia doznane w wypadkach komunikacyjnych. Otóż takie roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednak termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące szkodę. Jeśli jednak szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, okres przedawnienia wynosi aż 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa, Nie ma przy tym znaczenia, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. W razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może się skończyć wcześniej, niż z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Dodatkowo w przypadku osoby małoletniej – przedawnienie jej roszczeń o naprawienie szkody na osobie nie może się skończyć wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia uzyskania przez nią pełnoletności.

 

Roszczenia, które się nie przedawniają.

Uwaga: niektóre roszczenia majątkowe nie ulegają przedawnieniu, czyli można dochodzić ich w każdym czasie. Te roszczenia to – przykładowo:

– roszczenie właściciela nieruchomości o wydanie tej nieruchomości przez osobę władającą nią faktycznie bez uprawnienia do tego.

– roszczenie właściciela nieruchomości o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń przez osobę, która narusza jego własność.

– roszczenie właściciela rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury o wydanie tej rzeczy przez nieuprawnioną osobę władającą rzeczą faktycznie.

– roszczenie współwłaściciela rzeczy o zniesienie współwłasności.

(art. 220, 223 Kodeksu cywilnego).