ZWOLNIENIE Z PRACY ZA POROZUMIENIEM STRON – dodatkowe wynagrodzenie w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę a składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Czy pracodawca może pobrać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
od dodatkowego wynagrodzenia przyznanego pracownikowi w związku z rozwiązaniem za
porozumieniem stron stosunku pracy z przyczyn leżących wyłącznie po stronie
pracodawcy? Z takim problemem zwróciła się do mojej Kancelarii klientka,
której były pracodawca potrącił kwotę rzędu prawie 4 tysięcy  złotych na poczet składek ZUS, w tym składki
na ubezpieczenie zdrowotne.

Składki na ubezpieczenia, które pobrał pracodawca jako istota sporu

Sprawa dotyczyła pobranych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, chorobowe i zdrowotne – zdaniem klientki nastąpiło to bezprawnie.  Składki pobrane zostały od „wynagrodzenia dodatkowego” w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia klientki, które przyznane zostało w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracodawcy, na mocy porozumienia stron.

Jaka była podstawa prawna rozwiązania umowy o pracę?

Podstawą rozwiązania stosunku pracy z klientką Kancelarii  był art. 10 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych). Zgodnie z tym przepisem, możliwe jest indywidualne rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem na warunkach zwolnienia grupowego. W związku z tym, pracodawca rozwiązując stosunek pracy z pracownikiem ma prawny obowiązek wypłaty odprawy. Wysokość tej odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy. W omawianej sprawie, klientka mojej Kancelarii prawnej była zatrudniona u pracodawcy przez 6 lat. W związku z tym miała prawo do uzyskania odprawy w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia (zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt. 2 ustawy o zwolnieniach grupowych).

Odprawa a dodatkowe wynagrodzenie

Wypłata obowiązkowej odprawy nie wyklucza jednak możliwości przyznania pracownikowi dodatkowego wynagrodzenia w związku z rozwiązaniem stosunku pracy.

W omawianym stanie faktycznym, stosunek pracy ustał na mocy porozumienia stron w związku z faktyczną likwidacją zajmowanego przez klientkę mojej Kancelarii prawnej stanowiska. Wobec tego, że wyłączna przyczyna rozwiązania stosunku pracy leżała po stronie pracodawcy, pracodawca zobowiązał się, na mocy porozumienia zawartego między stronami, do zapłaty na rzecz mojej klientki odprawy pieniężnej, zgodnie z art. 8 ustawy o
zwolnieniach grupowych oraz do zapłaty „dodatkowego wynagrodzenia” w kwocie trzymiesięcznej stawki pensji zasadniczej mojej klientki.

Odprawa pieniężna z art. 8 ustawy o zwolnieniach grupowych faktycznie została wypłacona w kwocie wskazanej w porozumieniu. Jednocześnie jednak pracodawca wypłacił w/w „dodatkowe wynagrodzenie” klientce mojej Kancelarii prawnej z potrąceniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Z tego powodu moja klientka otrzymała kwotę „dodatkowego wynagrodzenia” niższą o prawie 4 000,00 zł niż kwota wskazana w porozumieniu.

Klientka trafia do Kancelarii

Sprawa trafiła do mojej Kancelarii INSOLENS. Dokonałam jej analizy w kontekście obowiązującego stanu prawnego i aktualnego orzecznictwa. W szczególności analizy dokonałam pod kątem przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe (dalej zwanego: Rozporządzeniem w sprawie podstawy składek). W konsekwencji ustaliłam, iż roszczenie klientki o zwrot składek pobranych przez pracodawcę od „dodatkowego wynagrodzenia” jest zasadne.

Próby polubownego załatwienia sprawy

Próby dobrowolnego odzyskania tych składek od byłego już pracodawcy klientki, w drodze przedsądowych wezwań do zapłaty, niestety nie przyniosły rezultatu. Pracodawca twierdził, iż „dodatkowe wynagrodzenie” z tego porozumienia nie ma związku z rozwiązaniem umowy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Zdaniem byłego pracodawcy klientki, w związku z powyższym „dodatkowe wynagrodzenie” nie jest bezpośrednio związane ze stosunkiem pracy. Tym samym takie wynagrodzenie nie korzysta ze zwolnienia od składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, przewidzianego w § 2 ust. 1 pkt. 3 Rozporządzenia w sprawie podstawy składek. Należy zatem pobrać takie składki na ubezpieczenia od tego dodatkowego wynagrodzenia. Nadto były pracodawca argumentował, iż ustawodawca w owym Rozporządzeniu wymieniając świadczenia zwolnione od składek, nie wymienił pojęcia „dodatkowe wynagrodzenie”, lecz jedynie pojęcia: „odprawy”, „odszkodowania” i „rekompensaty”.

W tym miejscu wyjaśnię, iż zgodnie z § 1 Rozporządzenia w sprawie podstawy składek podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Jednakże § 2 wskazanego wyżej rozporządzenia zawiera katalog wyłączeń. Te wyłączenia obejmują przychody, które nie stanowią podstawy wymiaru składek. Wśród nich znalazły się (§ 2 ust. 1 pkt. 3) – odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy.

Jak moja Kancelaria pomogła klientce w sądzie

W tych okolicznościach zasadnym stało się skierowanie sprawy na drogę
sądową. Moja Kancelaria INSOLENS, działając w imieniu klientki, sporządziła i wniosła pozew do sądu.

Sprawa przed sądem zakończyła się sukcesem mojej klientki już w I instancji. Sąd przyznał rację mojej klientce. Ustalił, iż od kwoty „dodatkowego wynagrodzenia” pozwany pracodawca nie powinien był odprowadzać żadnych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W wyroku potwierdził, iż owo „dodatkowe wynagrodzenie” miało związek z faktem rozwiązania umowy o pracę. Świadczył o tym fakt, że było one uwzględnione w porozumieniu o rozwiązaniu umowy o pracę. Sąd przyznał również, iż Rozporządzenie z 18 grudnia 1998 r. nie zawiera legalnej definicji świadczeń zawartych w § 2 ust. 1 pkt. 3. Rozporządzenie to jedynie wymienia przykłady świadczeń, których przyczyną wypłaty jest ustanie zatrudnienia. W rezultacie „dodatkowe wynagrodzenie” z porozumienia stron również mieści się w katalogu owych zwolnionych ze składek świadczeń. Sąd w pełni zatem zgodził się ze stanowiskiem prezentowanym w sporze przez moją Kancelarię prawną.

W konsekwencji powyższych ustaleń Sądu, powództwo mojej klientki zostało uwzględnione w całości. Pracodawca musiał zwrócić klientce nienależnie pobrane od „dodatkowego wynagrodzenia” składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Ponadto musiał zapłacić mojej klientce ustawowe odsetki za opóźnienie za okres ponad 2 lat. Sąd przyznał także od pozwanego pracodawcy dla mojej klientki koszty poniesione z tytułu zastępstwa procesowego przez profesjonalnego pełnomocnika.

Ten przypadek pokazuje, że warto korzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika – prawnika z uprawnieniami radcy prawnego.